KALENDARZ DZIEJÓW żyrardowskiEJ FABRYKI
24 czerwca 1829 r. założono spółkę „Karol Scholtz i Współka”, której celem było rozwijanie mechanicznego przędzenia lnu na machinach wg wynalazku Filipa de Girarda oraz urządzenie w Rudzie Guzowskiej „przędzalni lnu i konopi, tudzież tkalni”
9 sierpnia 1830 r. spisano akt powołania Towarzystwa Wyrobów Lnianych pod firmą „Karol Scholtz i Współka”, której założycielami byli: bracia Henryk, Jan, Tomasz Łubieńscy, a także Józef Lubowidzki i Karol Scholtz. Przystąpiono do budowy przędzalni mechanicznej i tkalni ręcznej wg projektu znanego architekta warszawskiego Jana Jakuba Gaya (1803-1849)
24 lipca 1833 r. ruszyła produkcja w nowo wybudowanej fabryce wyrobów lnianych w Żyrardowie. Kierownikiem technicznym fabryki został Filip de Girard francuski wynalazca maszyn do mechanicznej obróbki lnu
1843 r. fabryka uzyskała prawo używania herbu cesarskiej Rosji na etykietach swoich wyrobów, które potwierdzone zostało w roku 1870 i 1896. Od roku 1905 firma posiadała tytuł dostawcy Dworu Jego Cesarskiej Mości
1 czerwca 1847 r. Bank Polski, wobec niewypłacalności Towarzystwa, przejmuje fabrykę pod zarząd
13 marca 1857 r. Fabrykę Wyrobów Lnianych nabyli za 96 tys. rubli Karol Teodor Hielle i Karol August Dittrich, niemieccy przedsiębiorcy. W ciągu kilkudziesięciu lat zakłady żyrardowskie osiągnęły pozycję monopolisty w swojej branży. Zatrudniały ponad 9 tys. robotników. Lniane obrusy i serwety z żyrardowskiej fabryki znane były i cenione na całym świecie. W latach 1857-1914 obok fabryki wybudowano osadę fabryczną, na którą składało się osiedle murowanych z czerwonej cegły domów dla robotników, dzielnica willowa dla kadry kierowniczej i właścicieli fabryki, a także kościoły, szkoły, przedszkole, szpital, resursa, dom kultury, pralnia i łaźnia miejska
15 czerwca 1875 r. fabrykę żyrardowską zwiedza Henryk Sienkiewicz, pisząc reportaż do „Gazety Polskiej”
1880 r. zakłady posiadały szeroko rozwiniętą sieć sklepów i składów fabrycznych w kraju i na terenie carskiej Rosji m.in. w Warszawie, Łodzi, Lublinie, Moskwie, Petersburgu, Kijowie, Odessie, Kownie, Grodnie, Wilnie, Rydze
23 – 28 kwietnia 1883 r. pierwszy w Królestwie Polskim powszechny strajk żyrardowskich szpularek. Bezpośrednią przyczyną było obniżenie płacy szpularkom. W strajku wzięła udział cała ponad 8 tys. załoga fabryki oraz mieszkańcy Żyrardowa
19 kwietnia 1885 r. utworzono Towarzystwo Akcyjne Zakładów Żyrardowskich Hiellego i Dittricha, którego statut zatwierdził car Aleksander III. Kapitał zakładowy ustanowiony został w wysokości 9 mln rubli, co stawiało je w rzędzie największych towarzystw akcyjnych w Królestwie Polskim. Prezesem zarządu Towarzystwa został syn założyciela firmy Karol Dittrich jr
18 sierpnia 1900 r. zakłady żyrardowskie otrzymują największe wyróżnienie, nagrodę Grand Prix, na wystawie światowej w Paryżu. Wyroby żyrardowskiej fabryki lniarskiej były wielokrotnie honorowane i odznaczane na krajowych i zagranicznych wystawach m.in. w Warszawie (1838 r., 1841 r.), Petersburgu (1839 r., 1870 r.) Moskwie (1843 r., 1865 r., 1882 r.), Londynie (1862 r.), Wiedniu (1873 r.), Filadelfii (1876 r.), Amsterdamie (1883 r.) i Antwerpii (1885 r.)
16-17 lipca1915 r. wojska rosyjskie, cofając się wraz z frontem na wschód, wysadzają główne budynki fabryczne, wywożąc w głąb Rosji maszyny, urządzenia i materiały, wielkość strat oceniono na 5 mln rubli w złocie
16 maja 1919 r. Zakłady Żyrardowskie przyjęto pod przymusowy zarząd państwowy i rozpoczęto ich odbudowę nakładem 47 tys. marek polskich. W lipcu 1920 r. w fabryce pracowało ok. 3 tys. osób, a w czerwcu 1923 r. ok. 6 tys. robotników. Fabryka osiągnęła 85% przedwojennej produkcji
3 listopada 1923 rząd polski sprzedał Zakłady Żyrardowskie francuskiemu konsorcjum Marcela Boussaca. W wyniku rabunkowej gospodarki zakłady utraciły czołową pozycję jaką zajmowały w przemyśle włókienniczym przed I wojną światową
1934 r. apogeum „afery żyrardowskiej”, w trakcie której francuskie konsorcjum doprowadziło do masowych zwolnień robotniczych i do upadku fabryki, aresztowano dyrektorów. Zakłady przeszły pod przymusowy zarząd państwowy
30 listopada 1936 r. przejęcie zakładów żyrardowskich przez Państwowy Bank Rolny
12 września 1939 r. do Żyrardowa wkroczyły oddziały niemieckie. W czasie okupacji administracja niemiecka uruchomiła produkcję
31 lipca 1945 r. uruchomiono produkcję w Żyrardowskich Zakładach Przemysłu Lniarskiego
3 stycznia 1946 r. na mocy ustawy Krajowej Rady Narodowej „Towarzystwo Zakładów Żyrardowskich sp. Akcyjna” zostało upaństwowione
czerwiec 1947 r. fabryka otrzymała nazwę „Państwowe Zakłady Włókiennicze nr 1 w Żyrardowie”
23 czerwca 1950 r. zgodnie z zarządzeniem Ministra Przemysłu Lekkiego, zakłady zostały podzielone na trzy samodzielne przedsiębiorstwa państwowe. Z dniem 1 stycznia 1951 r. utworzono: Żyrardowskie Zakłady Przemysłu Lniarskiego i Bawełnianego w Żyrardowie, Żyrardowskie Zakłady Przemysłu Pończoszniczego w Żyrardowie, Żyrardowskie Zakłady Przemysłu Odzieżowego w Żyrardowie. W styczniu 1952 r. wyodrębnione zostały Zakłady Przemysłu Bawełnianego w Żyrardowie, Żyrardowskie Zakłady Przemysłu Lniarskiego, Żyrardowskie Zakłady Przemysłu Bawełnianego i Żyrardowskie Zakłady Roszarnicze. W 1957 r. Zakłady Roszarnicze ponownie połączono z Żyrardowskimi Zakładami Przemysłu Lniarskiego
1955 r. nadano zakładom imię „Rewolucji 1905 r.”
styczeń 1961 r. powstało Centralne Laboratorium Przemysłu Lniarskiego w Żyrardowie, na bazie istniejącej od 1955 r. Centralnej Wzorcowni Włókien Łykowych
1964 r. nastąpiło połączenie Zakładów Przemysłu Bawełnianego z Żyrardowskimi Zakładami Tkanin Technicznych i Zakładami Materiałów Opatrunkowych w Zapolu w jedno przedsiębiorstwo pod nazwą Żyrardowskie Zakłady Tkanin Technicznych im M. Kasprzaka
1967 r. zaprojektowana i wyprodukowana w Żyrardowie tkanina firanowa została nagrodzona pierwszym po wojnie złotym medalem na Międzynarodowych targach w Lipsku
27 października 1981 r. z zamiarem zakończenia strajku, do strajkujących pracowaników Zakładów Lniarskich przybył Lech Wałęsa (strajk zakończył się 4 listopada 1981 r. po podpisaniu porozumienia dotyczącego poprawy zaopatrzenia sklepów w Żyrardowie, które częściowo zostało zrealizowane)
29 czerwca 1991 r. na mocy zarządzenia Ministra Przemysłu Zakłady Przemysłu Lniarskiego im. Rewolucji 1905 r. „Żyrardów” w Żyrardowie zostały postawione w stan likwidacji
31 sierpnia 1993 r. powołano Spółkę Akcyjną Zakłady Lniarskie „Żyrardów”, której zadaniem było m.in. prowadzenie działalności produkcyjnej w zakresie produkcji lniarskiej
21 kwietnia 1997 r. ogłoszono upadłość spółki ZL „Żyrardów” S.A.
30 kwietnia 1999 r. ostateczne zamknięcie Zakładów Lniarskich. Kontynuatorami ponad 170-letniej tradycji lniarstwa są firmy: Żyrardów. Fabryka Lnu oraz Lniane Tkaniny Żakardowe Andrzej Borzykowski
