Podsumowanie projektu „Poznać, zrozumieć, zachować”

Z drugą połową października 2025 roku w Muzeum Lniarstwa dobiega końca tegoroczny projekt realizowany w ramach programu Narodowego Instytutu Dziedzictwa „Wspólnie dla dziedzictwa”. Zadanie pn. „Poznać, zrozumieć, zachować – żyrardowskie dziedzictwo przemysłu lniarskiego”, realizowane przez Fundację Fabryka Feniksa, po raz kolejny udowodniło, że lokalne dziedzictwo wciąż może inspirować i łączyć pokolenia.

Celem projektu była ochrona, dokumentacja i popularyzacja materialnych śladów żyrardowskiego przemysłu lniarskiego, niegdyś serca miasta i jego tożsamości. W centrum uwagi znalazły się unikalne folie sitodrukowe, zachowane w zasobach Muzeum Lniarstwa, które przed laty służyły do tworzenia wzorów tkanin produkowanych w Zakładach Lniarskich w Żyrardowie. W trakcie działań zinwentaryzowano i udokumentowano kilkaset historycznych folii, a wybrane wzory odtworzono w formie współczesnych odbitek, które można było zobaczyć na wystawie czasowej pt. „Żyrardowski sitodruk”. Ekspozycja prezentowała zarówno oryginalne motywy przemysłowe z lat 60.–80. XX wieku, jak i współczesne projekty inspirowane żyrardowską tradycją.

Jednym z najważniejszych elementów projektu był cykl bezpłatnych warsztatów rękodzielniczych, podczas których uczestnicy poznawali tajniki sitodruku, haftu oraz szycia lnianych wyrobów. Zajęcia odbywały się we wrześniowe weekendy i cieszyły się ogromnym zainteresowaniem, wzięło w nich udział aż 80 osób. Warsztaty prowadzone były przez doświadczonych instruktorów i artystów, którzy dzielili się swoją wiedzą i pasją. Uczestnicy nie tylko uczyli się dawnych technik, ale także mieli okazję odkryć, jak współczesne rękodzieło może czerpać z historii lokalnego przemysłu.

Integralną częścią projektu był również konkurs sitodrukowy „Na wzór Girarda”, którego uczestnicy tworzyli współczesne wzory inspirowane postacią Filipa de Girarda, wynalazcy i patrona Żyrardowa. Jury przyznało trzy nagrody główne o łącznej wartości 2000 zł. Zwycięskie projekty zostały zaprezentowane na wspomnianej wystawie czasowej, obok wzorów historycznych, tworząc dialog między przeszłością a teraźniejszością.

Projekt nie ograniczał się tylko do działań artystycznych. Ogromne znaczenie miała również społeczna inwentaryzacja folii sitodrukowych, w której wzięli udział wolontariusze z Żyrardowa. Dzięki ich zaangażowaniu udało się zabezpieczyć i opisać wiele cennych obiektów, stanowiących unikalne świadectwo historii miejscowego przemysłu.

Wszystkich zainteresowanych zachęcamy do zapoznania się z rezultatami projektu. W poniższym materiale udostępniamy bezpłatnie materiały, dostępne na licencji CC-BY 4.0 Polska.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Narodowego Instytutu Dziedzictwa – Wspólnie dla dziedzictwa